Προσβασιμότητα ΑμεΑ στα Δημόσια Εκπαιδευτήρια

Το  ποσοστό μαθητών με κινητικές αναπηρίες που οφείλονται σε ασθένειες όπως η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, που επιθυμεί να φοιτήσει στην δημόσια εκπαίδευση, είναι αναμφισβήτητα συνεχώς αυξανόμενο. Αποτελεί μάλιστα από μόνο του, ικανό κίνητρο για όλους μας, αλλά κυρίως  για τους εκάστοτε αρμόδιους ώστε να δραστηριοποιηθούν για ένα περιβάλλον εκπαίδευσης χρηστικό και φιλικότερο απέναντι στον χρήστη. Εξάλλου, η έννοια της προσβασιμότητας στην εκπαίδευση έχει διπλή υπόσταση.Περιλαμβάνει αρχικά, όλο το σύστημα της αλυσίδας μεταφοράς μέχρι τα εκπαιδευτήρια, με την παροχή των αντίστοιχών υπηρεσιών (δημόσια μέσα μεταφοράς, θέσεις παρκινγκ, κ.α.). Το δεύτερο και εξίσου σημαντικό, είναι η προσβασιμότητα στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία, μέρη της οποίας αποτελούν, η συμμετοχή στις παραδόσεις, στις εξετάσεις, στους χώρους υγιεινής, η χρήση δηλαδή του κτιρίου του ίδιου. Ο αριθμός των ατόμων που είναι ολικά ή μερικά αποκλεισμένος από το δομημένο περιβάλλον και το ποσοστό αυτών που επωφελούνται από τη βελτίωση της πρόσβασης, χωρίς να υπολογίζονται σε αυτό και τα άτομα με παροδική ανικανότητα (π.χ. περίοδος υποτροπής) είναι περίπου το 50% του πληθυσμού της χώρας. Αντίστοιχα, σε περίπου 200.000 εκτιμώνται τα παιδιά στη χώρα μας με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και ιδιαίτερες μαθησιακές δυσκολίες [1]. Η εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία κατοχυρώνεται μάλιστα από τον Νόμο, αφού ορίζεται ότι «ΑμεΑ έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ποσοστό 5% στις σχολές και στα τμήματα των Πανεπιστημίων». Πέρα όμως από τη θέσπιση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων σε νομικό επίπεδο, το ενδιαφέρον του εκάστοτε φορέα οφείλει να εστιαστεί στη δυνατότητα των δικαιωμάτων να γίνουν πραγματικότητα. Στα δεκαοκτώ Πανεπιστήμια και στα δεκατέσσερα Τεχνολογικά Ιδρύματα της χώρας ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει, όσον αφορά την προσβασιμότητα. Δεν υπάρχουν σε όλα οι κατάλληλες υποδομές, τα προγράμματα σπουδών είναι ακατάλληλα, ο ειδικός εξοπλισμός είναι ελλιπής, οι βιβλιοθήκες είναι αποσπασματικά προσβάσιμες και δεν προσφέρονται για χρήση από μαθητές με μειωμένη όραση και  με μειωμένη κινητικότητα. Τα περισσότερα κτίρια δεν είναι ΄΄φιλικά΄΄, δεν υπάρχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες, οι παραδοσιακές μέθοδοι εκπαίδευσης εισάγουν πρόσθετα εμπόδια και το εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό δεν είναι ευαισθητοποιημένο και κατάλληλα καταρτισμένο. Να επισημανθεί στο σημείο αυτό ότι το επιπλέον κόστος στην κατασκευή των κτιρίων είναι μικρό όταν τα κτίρια σχεδιάζονται εξ΄αρχής και δυσανάλογα μεγαλύτερο στις ανακατασκευές υφιστάμενων κτιρίων, όπως και γίνεται στην συντριπτική πλειοψηφία στην χώρα μας. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον: •Εξασφάλιση προσπελασιμότητας και ανεμπόδιστης πρόσβασης στις πλέον κοινά χρησιμοποιούμενες εισόδους των κτιρίων •Πρόβλεψη για εξασφάλιση θέσεων για χρήστες αμαξιδίων στις αίθουσες διδασκαλίας και διαλέξεων •Εξασφάλιση κατάλληλων χώρων υγιεινής •Απομάκρυνση εμποδίων και αντικειμένων μπροστά από ανελκυστήρες, μπουτονιέρες και αυτόματες πόρτες •Χρήση χαρακτήρων Μπράιγ (Braille) και ευμεγέθων φωτεινών χαρακτήρων για τη σήμανση των κουμπιών των ανελκυστήρων.   Είναι φανερό ότι η αδυναμία πρόσβασης των ΑμεΑ, και γενικά των εμποδιζόμενων ατόμων, στους δημόσιους εκπαιδευτικούς χώρους δημιουργεί μια σειρά προβλημάτων, με σημαντικότερα απ’ όλα τον αποκλεισμό από την μάθηση, την κοινωνική απομόνωση  και τα ψυχολογικά προβλήματα. Σήμερα, είναι κοινά αποδεκτό ότι πέρα από την ιατρική αναπηρία υπάρχει και η κοινωνική πλευρά της αναπηρίας, δηλαδή ότι κοινωνικοί και θεσμικοί περιορισμοί, μαζί με τα αρχιτεκτονικά εμπόδια, συντείνουν στον κοινωνικό αποκλεισμό των ατόμων αυτών, και γενικά στον εξοβελισμό των εμποδιζόμενων ατόμων από την ενεργή κοινωνία των πολιτών. Αυτό πλέον έχει γίνει αντιληπτό και αποτελεί πρώτη προτεραιότητα από την καινούργια διοίκηση του μεγαλύτερου Πανεπιστημίου της χώρας (Α.Π.Θ.) μετά από τον διετή αγώνα της ομάδας προσβασιμότητας προς όφελος τόσο των διδασκομένων όσο και των διδασκόντων.   Παζαρλίδης Συμεών                          Ωρολογάς Αναστάσιος Πολιτικός Μηχανικός, MSc.                  Καθηγητής Νευρολογίας Α.Π.Θ. Μέλος ΕΕΣΚΠ                 Μέλος Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας   Αναφορές: 1. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης, Τεχνική Υπηρεσία ΤΕΙ Κρήτης,΄΄ Σχεδιάζοντας εκπαιδευτικά ιδρύματα     για όλους΄΄. 2. “TASKS” AND “NEEDS” OF STUDENTS WITH DISABILITIES IN HIGHER EDUCATION, Panagiotis Tsalis, Aristotelis Naniopoulos. 3. ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑμεΑ ΣΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ, Παζαρλίδης Σ., Θεσσαλονίκη 2011 4. Ομάδα προσβασιμότητας (www.thes-prosvasimotita.blogspot.com) [1]. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ηλεκτρονική έκδοση